“Cô Gái Vót Chông” – một bài hát quen thuộc, vang vọng trong ký ức nhiều thế hệ người Việt. Giai điệu hào hùng, lời ca mộc mạc nhưng đầy sức sống đã khắc họa hình ảnh người con gái Tây Nguyên kiên cường, dũng cảm. Nhưng ít ai biết về câu chuyện đằng sau bài hát, về người nhạc sĩ tài hoa Mộ Lô Y Choi và hành trình sáng tác đầy cảm xúc của ông. Bài viết này sẽ đưa bạn đến với thế giới âm nhạc của “Cô Gái Vót Chông”, khám phá lời bài hát và câu chuyện cảm động về người đã viết nên nó.
Từ Âm Thanh Radio Đến Cuộc Gặp Gỡ Định Mệnh
Âm thanh bài hát “Cô Gái Vót Chông” lần đầu tiên đến với nhiều người qua chiếc radio cũ kỹ. Giai điệu mạnh mẽ, lời ca như tiếng chim chiền chiện giữa núi rừng đã để lại ấn tượng sâu sắc. Bài hát là tác phẩm của nhạc sĩ Hoàng Hiệp, phổ thơ Mộ Lô Y Choi và được ca sĩ Tường Vy thể hiện. Nhưng Mộ Lô Y Choi là ai? Đó là câu hỏi nhiều người thắc mắc.
Mộ Lô Y Choi – Người Con Của Núi Rừng Tây Nguyên
Mộ Lô Y Choi, hay còn gọi là Mộ Lô Y Klavi, Ma Luê, là người con của dân tộc Ê Đê, quê hương ông ở huyện miền núi Sông Hinh, Phú Yên (trước đây là Tây Sơn). Cuộc đời ông gắn liền với những biến động của lịch sử. Sau Cách mạng Tháng Tám, ông được học ở Trường Dân tộc Hòa Nguyên và Trường Thiếu sinh quân tại huyện Tây Sơn, rồi làm công tác tuyên truyền. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, được học ở Trường Dân tộc Trung ương, Trường Sư phạm miền núi và lớp bồi dưỡng kiến thức về công tác xuất bản.
Nhạc sĩ Mộ Lô Y Choi.
Kỷ Niệm Khó Quên Với Bác Hồ
Trong thời gian học tập, Mộ Lô Y Choi có một kỷ niệm không bao giờ quên, đó là lần gặp Bác Hồ năm 1961. Bác đến thăm trường bất ngờ, không báo trước. Khi thấy Bác, học sinh reo lên: “Bác Hồ!”, cả trường ùa ra chào đón. Ông may mắn được đứng gần Bác, cảm giác vừa hồi hộp, hạnh phúc, vừa gần gũi, thân thiết. Bác giản dị như người làng buôn của ông vậy. Bác thăm nhà bếp, khu nội trú, rồi nói chuyện với cán bộ, giáo viên và học sinh. Bác hỏi han về việc ăn học, động viên mọi người cố gắng học tập để xây dựng quê hương. Lời dạy của Bác đã trở thành động lực để ông luôn cố gắng học tập và công tác. Năm 1967, ông xung phong vào lại chiến trường Đắk Lắk, vừa cầm súng đánh Mỹ, vừa làm công tác tuyên truyền với mong muốn giải phóng miền Nam để đón Bác vào thăm.
Ra Đời Bài Thơ “Cô Gái Vót Chông”
Mặc dù làm việc ở Hội Văn nghệ Việt Bắc nhiều năm nhưng Mộ Lô Y Choi chưa bao giờ làm thơ. Cho đến khi nghe tin giặc Mỹ sát hại đồng bào miền Nam, lòng ông như muối xát. Rồi lại nghe tin đồng bào Tây Nguyên rào làng đánh Mỹ, lòng ông lại rộn ràng như chim chiền chiện hót. Hình ảnh sông Ba, con sông Mẹ của Tây Nguyên, cùng những cô gái Ê Đê dũng cảm, mạnh mẽ đã ám ảnh ông. Đặc biệt là Ksor H’Đơ, người con gái có đôi mắt sáng, giọng nói hiền, đã chọn Y Choi để “bắt chồng”.
Giữa những đêm không ngủ ở Việt Bắc, năm 1965, ông ngồi dậy, viết những vần thơ đầu tiên trong đời. Bài thơ “Cô Gái Vót Chông” ra đời nhanh chóng, như nước suối có sẵn, cứ vậy tuôn trào: Ai nhanh tay vót bằng tay em/ Cô gái sông Ba đầu búi tóc thon/ Tay vót chông miệng hát không nghỉ/ Như bao cô gái ở trên non…
Bài Hát Vang Xa
Bài thơ được in ngay trên Tạp chí Văn nghệ Việt Bắc, rồi đăng trên Tuần báo Văn nghệ, được giải thưởng và được nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ nhạc. Ca sĩ Tường Vy và nhiều giọng hát khác đã thể hiện bài hát này. Bài hát có sức sống mạnh mẽ, vang xa khắp nơi. Ông rất muốn gặp nhạc sĩ Hoàng Hiệp và ca sĩ Tường Vy nhưng chưa có dịp. Khi nghe tin nhạc sĩ Hoàng Hiệp qua đời, ông lặng đi, hát một đoạn “Cô Gái Vót Chông” và nói: “Thế là chẳng bao giờ mình được gặp Hoàng Hiệp!”.
Những Vần Thơ Về Bác
Ông làm thơ không nhiều, chủ yếu về Đảng, Bác Hồ và những người em gái Ê Đê. Từ khi về hưu năm 1989, ông làm được nhiều thơ hơn. Mặc dù đã nghỉ hưu nhưng ông vẫn liên tục công tác, giữ nhiều vai trò quan trọng trong buôn làng. Ông được bà con tin tưởng, quý mến.
Từ khi triển khai Cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, ông càng sáng tác nhiều thơ về Đảng, về Bác, cả bằng tiếng Kinh và tiếng Ê Đê. Ông đọc thơ cho bà con nghe, ai cũng khen hay và cảm thấy gần gũi hơn với Bác.
Kết Luận
“Cô Gái Vót Chông” không chỉ là một bài hát hay mà còn là câu chuyện về người nhạc sĩ Mộ Lô Y Choi, người con của núi rừng Tây Nguyên, với tình yêu quê hương, đất nước và lòng kính yêu vô hạn với Bác Hồ. Bài hát đã trở thành một phần ký ức của nhiều thế hệ người Việt, nhắc nhở về một thời kỳ lịch sử hào hùng và vẻ đẹp của người con gái Tây Nguyên.